

Sudety leżą na terenie trzech państw: Polski, Republiki Czeskiej i Republiki Federalnej Niemiec. W Polsce zajmują obszar Dolnego Śląska i kilkadziesiąt kilometrów Śląska Opolskiego. Tradycyjnie Sudety dzieli się na: Sudety Zachodnie, Środkowe, Wschodnie oraz Przedgórze Sudeckie. Sudety biegną łukiem o długości ponad 320km i szerokości około 80km.
Sudety Zachodnie zaczynają się Bramą Łużycką i kończą się na Bramie Lubawskiej. Między Bramą Lubawską a Przełęczą Międzyleską rozciągają się Sudety Środkowe. Pomiędzy Przełęczą Międzyleską, Przełęczą Kłodzką a Bramą Morawską rozciągają się Sudety Wschodnie (biegną częściowo po woj. opolskim i dolnośląskim). Informacji o Ziemi Kłodzkiej należy szukać zarówno w części o Sudetach Środkowych jak i Wschodnich. Na terenie Niemiec, najbardziej wysunięty za zachód kraniec Sudetów nosi nazwę Zittauer Gebirge (po polsku Góry Żytawskie, po czesku Žitavské hory). Zittauer Gebirge następnie przechodzi granicę niemiecko-czeską zmieniając nazwę na Lužické hory(Góry Łużyckie). Najwyższym szczytem tego pasma jest Luž lub po niemiecku Lausche (793 m. n.p.m).
Najwyższym szczytem Sudetów polskich, czeskich i niemieckich jest Śnieżka (1602m n.p.m.) w paśmie Karkonoszy. W Sudetach Środkowych najwyżej wznosi się po stronie czeskiej Velká Deštná (1114m n.p.m.) w Orlických Horách (Góry Orlickie). Najwyżej położonym szczytem Sudetów Wschodnich jest Praděd (1491m n.p.m) w masywie Hrubého Jeseníku. (Hrubý Jeseník – Wysoki Jesenik). Na Przedgórzu Sudeckim palmę pierwszeństwa dzierży tajemnicza góra Ślęża mierząca 718m n.p.m. W polskich Sudetach najwyższymi szczytami są, jak już wiemy karkonoska Śnieżka (Karkonosze), w Sudetach Środkowych – Orlica (1084m n.p.m.) a w Sudetach Wschodnich – Śnieżnik (1425 m. n.p.m.).
Nie ma w Polsce drugiego pasma górskiego o bardziej skomplikowanej budowie geologicznej niż Sudety. Są to góry zrębowe, których cechą charakterystyczną jest występowanie licznych uskoków dzielących je na masywy. Najwyższe pasma górskie leżą w Sudetach Zachodnich i Wschodnich zaś Sudety Środkowe są niższe. Typowym elementem krajobrazu są twardzielce, czyli wzniesienia zbudowane ze skał odporniejszych niż występujące w ich najbliższym otoczeniu; strome stoki, głębokie doliny rzeczne i zrównane wierzchowiny. W Sudetach znajdują się liczne surowce mineralne, np. rudy miedzi, ołowiu, srebra, złota, gips i anhydryt, gliny ceramiczne, kaoliny, węgiel kamienny i brunatny; kamienie drogowe, dekoracyjne kamienie budowlane oraz liczne kamienie szlachetne i ozdobne. Dolny Śląsk to kraina uzdrowisk, z których każde inne ma inny klimat, wody lecznicze i profil działalności. Region jest znany z licznych stołowych wód „Staropolanka”, „Wielka Pieniawa” z Polanicy Zdroju , „Cyranka” z Gorzanowa „Źródlanka” z Długopola Zdroju (wszystkie trzy z Ziemi Kłodzkiej), „Świeradowianka” w Gór Izerskich, „Wojcieszownianka” z Wojcieszowa w Górach Kaczawskich, „Barburka” z Walimia w Górach Sowich, czy „Anka” ze Szczawna Zdroju i wiele innych.
Klimat Sudetów jest umiarkowany z wpływami oceanicznymi. Jest on dość surowy co należy wziąć pod uwagę organizując wycieczki w góry. Oto kilka ważnych faktów.
Klimat sudecki jest wilgotniejszy i chłodniejszy od tego panującego np. w Tatrach. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec, najchłodniejszym styczeń. Zima pojawia się w Sudetach już w październiku i w niektórych miejscach śnieg zalega do maja, a w lesie jeszcze dłużej. W lecie mogą występować deszcze z silnymi wiatrami. W zimie, mimo słonecznej pogody, temperatura spada bardzo szybko do wartości rzędu minus 20 stopni. W górach temperatura spada wraz ze wzrostem wysokości o 0,5OC-0,6OC co 100m. Częstymi zjawiskami są ciepłe wiatry fenowe (w Polsce zwane halnymi) i inwersje temperatur, czyli sytuacja w której w górach jest cieplej niż w dolinach. Wybierając się w góry pamiętajmy, że znajomość ich klimatu i występujących tam zjawisk ma wpływ na nasze bezpieczeństwo.
A co robić w Sudetach kiedy jest zimno i pada albo jest bardzo gorąco? Schować się pod ziemię. Sudety oferują wiele bardzo ciekawych tras podziemnych np. Jaskinia Niedźwiedzia (Masyw Śnieżnika), podziemne fabryki i sztolnie w Górach Sowich czy w rejonie Kamiennej Góry, trasy w kopalniach złota w Złotym Stoku (Góry Złote), w kopalniach uranu w rejonie Kowar (Rudawy Janowickie) czy Kletnie (Masyw Śnieżnika) oraz kopalni węgla kamiennego w Nowej Rudzie (kolejka podziemna; Góry Sowie).
Matka natura była niezwykle hojna kiedy tworzyła Sudety. Istnieją tu dwa parki narodowe. Są to Karkonoski Park Narodowy (KPN), oraz Park Narodowy Gór Stołowych (PNGS), który chroni jedyne w Polsce góry płytowe. W dolnośląskich Sudetach jest osiem parków krajobrazowych i jeden na terenie opolszczyzny. W Sudetach znajduje się kilkanaście rezerwatów przyrody, obszary chronionego krajobrazu i setki pomników przyrody.
Czechy mają także swój Krkonošský národní park (KRNAP) i parki krajobrazowe oznakowane jako CHKO czyli Chráněná krajinná oblast. Niemcy stworzyli „Das Landschaftsschutzgebiet Zittauer Gebirge”.
Dzieci i ich rodzice mogą zapoznawać się z przyrodą spacerując po licznych dydaktycznych ścieżkach przyrodniczych.
Najważniejszymi sudeckimi rzekami są Nysy Kłodzka i Łużycka, Bóbr, Kwisa, Kaczawa i Bystrzyca. Typową cechą rzek górskich są wysokie spadki, bardzo szybkie prądy i zmienne stany wód. W czasie deszczów bardzo szybko wzbierają. Dlatego Sudety często były nawiedzane przez powodzie. Zaradzono temu budując zbiorniki retencyjne na Nysie Kłodzkiej (Otmuchów), na Bobrze w Pilchowicach i Bukówce, na Strzegomce w Dobromierzu, na Kwisie (Leśna i Złotniki), na Bystrzycy w Lubachowie i w Sosnówce na Sośniaku. Część z nich służy w celach rekreacyjnych np. zbiornik w Starej Morawie koło Stronia Śląskiego.
O czym to jest? Strona zawiera kompendium wiedzy krajoznawczej na temat Dolnego Śląska ze szczególnym uwzględnieniem jego części górskiej.
Wskazana wcześniejsza rezerwacja! W jaskini panuje temperatura ok. 6 stopni niezależnie od temperatury na zewnątrz i bardzo wysoka wilgotność. Bardzo prosimy o ciepły ubiór nawet w lecie.
Marianna Orańska przyjechała do Kamieńca 15 kwietnia 1838 i w tym samym roku rozpoczęła się budowa pałacu. Trwała 33 lata.