Ogólna charakterystyka Sudetów
Sudety leżą na terenie trzech państw: Polski, Republiki Czeskiej i Republiki Federalnej Niemiec. W Polsce zajmują obszar Dolnego Śląska i kilkadziesiąt kilometrów Śląska Opolskiego. Tradycyjnie Sudety dzieli się na: Sudety Zachodnie, Środkowe, Wschodnie oraz Przedgórze Sudeckie. Sudety biegną łukiem o długości ponad 320km i szerokości około 80km.
Sudety Zachodnie zaczynają się Bramą Łużycką i kończą się na Bramie Lubawskiej. Między Bramą Lubawską a Przełęczą Międzyleską rozciągają się Sudety Środkowe. Pomiędzy Przełęczą Międzyleską, Przełęczą Kłodzką a Bramą Morawską rozciągają się Sudety Wschodnie (biegną częściowo po woj. opolskim i dolnośląskim). Informacji o Ziemi Kłodzkiej należy szukać zarówno w części o Sudetach Środkowych jak i Wschodnich. Na terenie Niemiec, najbardziej wysunięty za zachód kraniec Sudetów nosi nazwę Zittauer Gebirge (po polsku Góry Żytawskie, po czesku Žitavské hory). Zittauer Gebirge następnie przechodzi granicę niemiecko-czeską zmieniając nazwę na Lužické hory(Góry Łużyckie). Najwyższym szczytem tego pasma jest Luž lub po niemiecku Lausche (793 m. n.p.m).
Najwyższym szczytem Sudetów polskich, czeskich i niemieckich jest Śnieżka (1602m n.p.m.) w paśmie Karkonoszy. W Sudetach Środkowych najwyżej wznosi się po stronie czeskiej Velká Deštná (1114m n.p.m.) w Orlických Horách (Góry Orlickie). Najwyżej położonym szczytem Sudetów Wschodnich jest Praděd (1491m n.p.m) w masywie Hrubého Jeseníku. (Hrubý Jeseník – Wysoki Jesenik). Na Przedgórzu Sudeckim palmę pierwszeństwa dzierży tajemnicza góra Ślęża mierząca 718m n.p.m. W polskich Sudetach najwyższymi szczytami są, jak już wiemy karkonoska Śnieżka (Karkonosze), w Sudetach Środkowych – Orlica (1084m n.p.m.) a w Sudetach Wschodnich – Śnieżnik (1425 m. n.p.m.).
Hojność natury i georóżnorodność
Nie ma w Polsce drugiego pasma górskiego o bardziej skomplikowanej budowie geologicznej niż Sudety. Są to góry zrębowe, których cechą charakterystyczną jest występowanie licznych uskoków dzielących je na masywy. Najwyższe pasma górskie leżą w Sudetach Zachodnich i Wschodnich zaś Sudety Środkowe są niższe. Typowym elementem krajobrazu są twardzielce, czyli wzniesienia zbudowane ze skał odporniejszych niż występujące w ich najbliższym otoczeniu; strome stoki, głębokie doliny rzeczne i zrównane wierzchowiny. W Sudetach znajdują się liczne surowce mineralne, np. rudy miedzi, ołowiu, srebra, złota, gips i anhydryt, gliny ceramiczne, kaoliny, węgiel kamienny i brunatny; kamienie drogowe, dekoracyjne kamienie budowlane oraz liczne kamienie szlachetne i ozdobne. Dolny Śląsk to kraina uzdrowisk, z których każde inne ma inny klimat, wody lecznicze i profil działalności. Region jest znany z licznych stołowych wód „Staropolanka”, „Wielka Pieniawa” z Polanicy Zdroju , „Cyranka” z Gorzanowa „Źródlanka” z Długopola Zdroju (wszystkie trzy z Ziemi Kłodzkiej), „Świeradowianka” w Gór Izerskich, „Wojcieszownianka” z Wojcieszowa w Górach Kaczawskich, „Barburka” z Walimia w Górach Sowich, czy „Anka” ze Szczawna Zdroju i wiele innych.
Klimat
Klimat Sudetów jest umiarkowany z wpływami oceanicznymi. Jest on dość surowy co należy wziąć pod uwagę organizując wycieczki w góry. Oto kilka ważnych faktów.
Klimat sudecki jest wilgotniejszy i chłodniejszy od tego panującego np. w Tatrach. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec, najchłodniejszym styczeń. Zima pojawia się w Sudetach już w październiku i w niektórych miejscach śnieg zalega do maja, a w lesie jeszcze dłużej. W lecie mogą występować deszcze z silnymi wiatrami. W zimie, mimo słonecznej pogody, temperatura spada bardzo szybko do wartości rzędu minus 20 stopni. W górach temperatura spada wraz ze wzrostem wysokości o 0,5OC-0,6OC co 100m. Częstymi zjawiskami są ciepłe wiatry fenowe (w Polsce zwane halnymi) i inwersje temperatur, czyli sytuacja w której w górach jest cieplej niż w dolinach. Wybierając się w góry pamiętajmy, że znajomość ich klimatu i występujących tam zjawisk ma wpływ na nasze bezpieczeństwo.
A co robić w Sudetach kiedy jest zimno i pada albo jest bardzo gorąco? Schować się pod ziemię. Sudety oferują wiele bardzo ciekawych tras podziemnych np. Jaskinia Niedźwiedzia (Masyw Śnieżnika), podziemne fabryki i sztolnie w Górach Sowich czy w rejonie Kamiennej Góry, trasy w kopalniach złota w Złotym Stoku (Góry Złote), w kopalniach uranu w rejonie Kowar (Rudawy Janowickie) czy Kletnie (Masyw Śnieżnika) oraz kopalni węgla kamiennego w Nowej Rudzie (kolejka podziemna; Góry Sowie).
Ochrona przyrody
Matka natura była niezwykle hojna kiedy tworzyła Sudety. Istnieją tu dwa parki narodowe. Są to Karkonoski Park Narodowy (KPN), oraz Park Narodowy Gór Stołowych (PNGS), który chroni jedyne w Polsce góry płytowe. W dolnośląskich Sudetach jest osiem parków krajobrazowych i jeden na terenie opolszczyzny. W Sudetach znajduje się kilkanaście rezerwatów przyrody, obszary chronionego krajobrazu i setki pomników przyrody.
Czechy mają także swój Krkonošský národní park (KRNAP) i parki krajobrazowe oznakowane jako CHKO czyli Chráněná krajinná oblast. Niemcy stworzyli „Das Landschaftsschutzgebiet Zittauer Gebirge”.
Dzieci i ich rodzice mogą zapoznawać się z przyrodą spacerując po licznych dydaktycznych ścieżkach przyrodniczych.
Najważniejszymi sudeckimi rzekami są Nysy Kłodzka i Łużycka, Bóbr, Kwisa, Kaczawa i Bystrzyca. Typową cechą rzek górskich są wysokie spadki, bardzo szybkie prądy i zmienne stany wód. W czasie deszczów bardzo szybko wzbierają. Dlatego Sudety często były nawiedzane przez powodzie. Zaradzono temu budując zbiorniki retencyjne na Nysie Kłodzkiej (Otmuchów), na Bobrze w Pilchowicach i Bukówce, na Strzegomce w Dobromierzu, na Kwisie (Leśna i Złotniki), na Bystrzycy w Lubachowie i w Sosnówce na Sośniaku. Część z nich służy w celach rekreacyjnych np. zbiornik w Starej Morawie koło Stronia Śląskiego.
Achiwum
Tag, czyli metka
Co autor miał na myśli?
Wkładaj buty i wiąż sznurówki…
Kilka słów wstępuO czym to jest? Strona zawiera kompendium wiedzy krajoznawczej na temat Dolnego Śląska ze szczególnym uwzględnieniem jego części górskiej.
Jaskinia Niedźwiedzia w Kletnie
Wskazana wcześniejsza rezerwacja! W jaskini panuje temperatura ok. 6 stopni niezależnie od temperatury na zewnątrz i bardzo wysoka wilgotność. Bardzo prosimy o ciepły ubiór nawet w lecie.
Pałac Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim
Marianna Orańska przyjechała do Kamieńca 15 kwietnia 1838 i w tym samym roku rozpoczęła się budowa pałacu. Trwała 33 lata.