Przez Góry Bardzkie przejeżdża każdy kto choć raz jechał droga krajową nr 8 z Wrocławia w kierunku Kłodzka czy Kudowy Zdroju. Ich piękno najlepiej widać w czasie przejazdu przez antecedentny przełom Nysy Kłodzkiej, która płynie sobie meandrami koło Barda Śląskiego. Ten przełom jest ewenementem w skali Polski. Płynąca tędy rzeka napotkała barierę w postaci wału gór. Nysa mogła zmienić bieg i wydrążyć nowe koryto lub utworzyć jezioro zalewowe. Rzeka przepiłowała jednak góry w czym pomocne jej były ruchy górotwórcze. Warto więc obejrzeć meandry Nysy Kłodzkiej.
Góry Bardzkie poprzez Przełęcz Srebrną łączą się z Górami Sowimi a poprzez Przełęcz Kłodzką z Górami Złotymi, graniczą też z Przedgórzem Sudeckim, co bardzo dobrze widać w krajobrazie. Powierzchnia masywu wynosi około 200km2, długość to około 19 km. Nysa Kłodzka podzieliła góry na dwie części grzbiet wschodni i zachodni.
Jest to miejsce dla ludzi lubiących spacery w rzadko odwiedzanych i dzikich miejscach. W Górach Bardzkich nie ma rozwiniętej infrastruktury turystycznej. Miastami wypadowymi w ten rejon są Bardo Śląskie, Srebrna Góra i urocze wsie położone u stóp tego zapomnianego przez turystów masywu. W mieście Srebrna Góra znajduje się słynna Twierdza Srebrnogórska, miasto też przyciąga miłośników historii górnictwa srebra. Aczkolwiek turystyka fortyfikacyjna jest formą niszową to warto tu zajść choćby ponieważ 10 sierpnia 2023 r. w zbrojowni znajdującej się w donżonie srebrnogórskiej twierdzy podpisano porozumienie, którego celem jest umieszczenia kandydatury twierdzy na polskiej Liście Informacyjnej UNESCO co jest początkiem drogi do wpisu na Listę Światową dziedzictwa kulturowego i dziedzictwa naturalnego.
Najważniejsze informacje turystyczne
Jest to prosty teren i doskonale nadaje się na rodzinne wypady z dziećmi oraz dla osób mniej sprawnych. Pielgrzymi mogą udać się na Mariańską Górkę z Drogą Krzyżową oraz Kalwarię (593 m), która góruje nad Bardem Śląskim i Przełomem Bardzkim. Mniej znana jest Góra Różańcowa z zespołem kaplic różańcowych. Jest to dobry punkt widokowy. Także dość łatwą wycieczką jest wejście na najwyższy szczyt Gór Bardzkich czyli Kłodzką Górę (765 m). Bardzo atrakcyjna widokowo jest trasa przejazdu z Kłodzka do Złotego Stoku. Inna ciekawostki kryją się na pograniczu Gór Bardzkich.
Miejsca opisane
Bardo Śląskie i Sanktuarium Matki Bożej Bardzkiej "Strażniczki wiary"
Zajazd „Kukułka”
Srebrna Góra
Schronisko „Na Przełęczy Srebrnej” (Villa Hubertus)
Bardo Śląskie i Sanktuarium Matki Bożej Bardzkiej "Strażniczki wiary"
Historia miasta od wieków jest związana z cudowną figurką Matki Boskiej Bardzkiej. W 1301r. cystersi kupili tereny wokół miasta. Kult Matki Boskiej szerzył się tu prawdopodobnie od 1270r. a położenie miasta na szlaku handlowym sprzyjało jego rozwojowi. Legenda mówi, że to tutaj pewnemu młodemu człowiekowi pokazała się Matka Boska i podarowała mu cudowną figurkę. Legenda też mówi, że zdrowie odzyskiwali ranni żołnierze, kaleki i oparzeni. Obecny barokowy kościół Nawiedzenia NMP, do którego prowadzi okazały Kamienny Most, powstał w 1686r. a kamień węgielny położył opat cystersów z Krzeszowa Bernard Rosa. Kościół wybudował M.Klein z Nysy w formie bazyliki halowo-emporowej. Najcenniejszym elementem jest rzeczona romańska figurka Matki Boskiej Bardzkiej z Dzieciątkiem. Ołtarz jest dziełem M.Richtera. Obraz „Nawiedzenie NMP” jest kolejnym dziełem Michaela Willmanna z 1705r. Obrazy w bocznych ołtarzach pochodzą z warsztatu M.Willmanna. Uwagi jest także godna wspaniała ambona dłuta J.J.Weissa i chrzcielnica. Przy klasztorze znajduje się zespół klasztorny Redemptorystów i Muzeum Sakralne. W krypcie kościoła znajduje się Ruchoma Szopka Panoramiczna. Znajdują się tu bardzo cenne zbiory związane z Sanktuarium (np. malarstwo, sprzęty liturgiczne). Przez miasto przebiega ścieżka rowerowa „Cisy”. Prowadzi z Barda przez Opolnicę, punkty widokowe na Kalwarii i Kłodzkiej Górze do rezerwatu „Cisy” i wsi Brzeźnica i z powrotem do Barda. W ostatnich latach Bardo odtworzyło tradycje piernikowe. W ostatnich latach Bardo odtworzyło tradycje piernikowe. Działa tam fabryka „Bardzkie Pierniki”.
Zajazd „Kukułka”
Dawny Dome Krawca mieści się we wsi Jaszkówka i jest położony we wschodnich Górach Bardzkich. Wybudowany jest na zboczach góry Kostra (491m). Można tu dojść żółtym szlakiem prowadzącym z Kłodzka na Kłodzką Górę. Istnieje od 1898r. a jego położenie od zawsze przyciągało miłośników szerokich widoków na Ziemię Kłodzką. Od 1999r. jest własnością prywatną. Jego charakter nawiązuje do architektury regionalnej.
Srebrna Góra
zaczęło się rozwijać w 1370r. Zaczęto wydobycie galeny z dużymi ilościami srebra, a teren ten należał do cystersów. Zastój i zniszczenie miastu przyniosły wojny husyckie. Górnicy wrócili w połowie XVw., ale prawdziwy rozkwit przyniósł wiek XVIw. kiedy to założono nowe gwarectwo a udziałowcami kopalń zostali ks. Legnicki Fryderyk oraz bogaci kupcy z Drezna i Wrocławia. Srebro wytapiano w Złotym Stoku. W 1536r. Srebrna Góra otrzymało status wolnego miasta górniczego. Wojna trzydziestoletnia przyniosła kompletną zapaść gospodarczą a po krótkim ożywieniu na przełomie XVII i XVIIIw. trwającym aż do wojen śląskich, górnictwo upadło ostatecznie. Rozwinęło się tu tkactwo lnu i bawełny.
Tymczasem Śląsk znalazł się w rękach Prus. Król Fryderyk II, pragnął zabezpieczyć granicę swoich nowych ziem od ewentualnych ataków sąsiadów, czyli Austrii. W ten sposób powstał ciąg twierdz wzdłuż Odry od dzisiejszego Kostrzynia aż po Kędzierzyn Koźle. W roku 1760, przez niezabezpieczoną Przełęcz Srebrną zaatakowały oddziały austriackie, co doprowadziło to utraty Twierdzy w Kłodzku i Nysie przez Prusy. W 1763r. król pruski Fryderyk II kazał opracować plany. W latach 1764-77 nad miastem, powstała olbrzymia twierdza, która stoi tam do dziś i można ją zwiedzać. Projektantem był pułkownik Regeler. Na Twierdzę Srebrnogórską składa się Donjon z czterema wieżami połączonymi razem kurtynami oraz dziedziniec w kształcie pięciokąta. Wbudowano tu także sześć fortów np. Ostróg czy Rogowy, oraz dwie baterie. Dodatkowo powstały blokhausy, prochownie, fosy, drogi i cała infrastruktura potrzebna do przetrwania oblężenia nawet przez rok np. piekarnie. Twierdza przetrwała oblężenie armii napoleońskiej w 1807r. Byłą też więzieniem politycznym. W 1850r. forteca została jeszcze uzbrojona. W czasie II wojny światowej znajdował się tu obóz dla polskich oficerów, z którego w 1940r. uciekło dziesięć osób, udało się tylko trzem. Był tam też obóz jeńców radzieckich i fińskich. W 2004r. Prezydent RP uznał Twierdzę Srebrnogórską za Pomnik Historii. Obecnie są tu ekspozycje broni, pamiątek po jeńcach oflagu i inne obiekty umilające pobyt turystów. Obecnie toczy się dyskusja nad turystycznym wykorzystanem tego wielkiego obiektu. Kolejną ciekawostką jest Kolej Sowiogórska. Nazywała się Sowia, co sugeruje związki z sąsiednimi Górami Sowimi, ale spory odcinek wiódł zboczami góry Ostróg należącej do Gór Bardzkich (podziały przedwojenne nie wyróżniały Gór Bardzkich). W Srebrnej Górze i okolicach pozostało jeszcze wiele reliktów świetności dawnej kolei.
Schronisko „Na Przełęczy Srebrnej” (Villa Hubertus)
Schronisko to umieszczono w dawnej willi „Hohenstein” w latach 50 XXw. Sama willa pochodzi z 1905r. Jest tu punkt wypadowy w Góry Sowie i Góry Bardzkie oraz w okolice Srebrnej Góry. W okolicach Srebrenej Góry i Twierdzy znajdują się oznakowane ścieżki rowerowe, które w zimie służą jako trasy do narciarstwa śladowego. Jest tam także Ścieżka Dydaktyczna „Zębata”ukazująca historię słynnej kolei Srebrnogórskiej, oraz zagadnienie z zakresu przyrody i geologii pogranicza Gór Bardzkich i Sowich. Obecnie jest własnością prywatną i nosi nazwę „Villa Hubertus„.
Warto wiedzieć, warto znać
Kolej Sowiogórska
Osoby odwiedzające Gór Sowie i Bardzkie w okolicach Przełęczy Srebrnej koło Srebrnej Góry są zaskoczone widokiem pięknych i potężnych wiaduktów kolejowych.
To pozostałość po istniejącej tu Kolei Sowiogórskiej. Wybudowano ją w celu połączenia ważnych dla przemysłu ośrodków okolic Bielawy, Pieszyc i Dzierżoniowa z Nową Rudą. Była to kolejka normalnotorowa o rozstawie szyn 1435 mm. „Eulengebirgsbahn”, czyli Kolej Sowiogórska, była ewenementem technicznym. Mianowicie pomiędzy Srebrną Górą a Nową Wsią Kłodzką istniała linia z odcinkiem zębatym. Ciekawostka polega też na tym, że na odcinku zębatym lokomotywa nie ciągnęła składu pociągu lecz go pchała pod górę. Uroczyste otwarcie pierwszej linii nastąpiło 1 czerwca 1900r. a pierwszy pociąg pojechał trasą z Dzierżoniowa do Pieszyc Górnych o 4:28. Była to przede wszystkim atrakcja dla turystów, łaknących pięknych widoków z wolno jadącego pociągu. Wtedy bilety się sprzedawały doskonale, ale niestety ruch towarowy nie okazał się wystarczająco dochodowy. W 1902r. uruchomiono następną linię do Ścinawki Średniej też z odcinkiem zębatym, a w 1903r. przedłużono aż do Radkowa leżącego w Górach Stołowych. Niestety w 1934r. rozebrano tory na odcinku Srebrna Góra – Wolibórz. Po kolejce zostały dworce i wiadukty. Podobną kolejkę z odcinkiem z zębatym miały też Góry Izerskie. Kolejka Izerska działa do dziś, ale niestety tylko po stronie czeskiej. Aż szkoda że widokowe trasy kolejowe już poszły z niepamięć, ale są ludzie którzy chcą je przywrócić.
Rezerwaty przyrody Gór Bardzkich
Rezerwat „Cisy”
Jest to rezerwat leśny znajdujący się na zboczach Buczka. Stanowi ochronę dla cennych okazów cisów pospolitych. Jest ich tu ponad dziewięćset i mają po około od dwustu siedemdziesięciu do stu dwudziestu lat. W runie można znaleźć storczyki, orliki, przylaszczki i inne gatunki. W Sudetach znajdują się tylko dwa rezerwaty chroniące cisy. Przez rezerwat prowadzi ścieżka rowerowa „Cisy”.
Rezerwat „Cisowa Góra”
Także rezerwat leśny utworzony w celu ochrony cisa pospolitego. Znajduje się tu najliczniejsze siedlisko cisów w Sudetach. Są one młodsze niż w rezerwacie „Cisy” i mniejsze. Jednakże runo leśne jest bardzo bogate i zawiera storczyki i naparstnice. W rezerwacie żyje także sporo zwierzyny jelenie, dziki, kuny, ptaki takie jak dzięcioły zielone, myszołowy, drozdy i kukułki. Rzadkimi bywalcami są tu salamandry.
Bardo Śląskie
Srebrna Góra
Twierdza Srebrnogóska
Jaszkówka
