Góry Bystrzyckie i Orlickie to dwa pasma biegnące równolegle i południkowo. Zamykają one Kotlinę Kłodzką od południowego zachodu. W krajobrazie bardziej wybijają się Góry Orlickie, które są wyższe od Bystrzyckich. Góry Orlickie są pasmem granicznym z Republiką Czeską a turystyczne przejścia graniczne umożliwiają nam wycieczki w czeskie Orlické hory, które są tam chronione w parku krajobrazowym. Góry Bystrzyckie graniczą z Górami Stołowymi poprzez Dolinę Bystrzycy Dusznickiej, z Kotliną Kłodzką, Masywem Śnieżnika poprzez Przełęcz Międzyleską. Najwyższym szczytem Gór Orlickich po polskiej stronie jest Orlica (1084 m) a Gór Bystrzyckich – Jagodna (977 m).
Góry te są właściwie pozbawione surowców mineralnych choć w przeszłości były źródłem surowców szklarskich oraz wapieni. Najcenniejszym jednak surowcem są wody mineralne. Najbardziej znanymi miejscowościami w tym rejonie są Duszniki Zdrój i Zieleniec. Pewnego rodzaju atrakcją może być przejazd Autostradą Sudecką istniejącą tu od 1938r. Prowadzi od Przełęczy Polskie Wrota, Przełęcz Spaloną aż do wsi Różanka. Warto powiedzieć, że wzdłuż tej drogi znajdują się tajemnicze bunkry, fortyfikacje i chodniki minerskie. Miłośnicy architektury drewnianej powinni zobaczyć drewniany kościółek w Kamieńczyku.
Warto także zainteresować się Doliną Dzikiej Orlicy, która rozdziela Góry Orlickie od Bystrzyckich. Znajduje się tam sporo gospodarstw agroturystycznych.
Oba te pasma są idealne do uprawiania narciarstwa biegowego, turystyki rowerowej i pieszej oraz konnej. Szlaki turystyczne są tu dość długie, ale technicznie proste. Miejscami wypadowymi w są przede wszystkim schroniska „Jagodna” na Przełęczy Spalonej i „Muflon” koło Dusznik Zdroju i miasta Duszniki Zdrój, Polanica Zdrój, Bystrzyca Kłodzka, wsie Spalona, Stara i Nowa Bystrzyca, czy Wójtowice. Zieleniec to obok kurortów karkonoskich najważniejszy ośrodek sportów zimowych. Jest to teren dla osób chcących uciec od cywilizacji. Jest tu coraz więcej gospodarstw agroturystycznych i prywatnych.
Najważniejsze informacje turystyczne
W zimie, kierowcy powinni wyposażyć samochody w łańcuchy, worki z piachem i łopatę. W niektórych miejscowościach, szczególnie po za sezonem, warto jest zajrzeć z samego rana do miejscowego sklepu w celu zorientowania odnośnie zaopatrzenia w podsttawowe produkty jak np. chleb. Często zdarza się, że w sklepie wystarczy go tylko dla miejscowych, zatem trzeba zamawiać. W sąsiednich czeskich Orlickich horách jest kilka ośrodków sportów zimowych np. Říčki, Zdobnice, Deštne, Jedlová, Rokytnice i Paseka. Z Zieleńca można łatwo się dostać na czeską stroną przez turystyczne przejście graniczne do schroniska Masarykova chata. Inne atrakcje może ciekawsze dla męskiej części wycieczki to linia umocnień i fortyfikacji zwana „Czeską linią Maginota”. Można zwiedzać np.artyleryjskie grupy warowne jak np. Dobrošov, Hanička, Bouda a na bardzo zainteresowanych czeka Muzeum Wojskowe w Králíkach.
Miejsca opisane
Miasto leży nad Bystrzycą Dusznicką. Zwiedzanie Dusznik może polegać na wizycie w części uzdrowiskowej lub staromiejskiego Rynku. Są one od siebie oddzielone. Większość gości odwiedza część uzdrowiskową, ale np. zakupy należy robić w okolicach Rynku i przyległych ulic. Dokumenty świadczące o istnieniu źródeł leczniczych w Dusznikach datują się na XVIIw, ale o istnieniu wód wiadomo jest od XVw. Duszniki otrzymały prawa miejskie w 1364r. W 1669r. przebywał tu król polski Jan Kazimierz, który udawał się na emigrację do Francji po abdykacji. W 1748r. władze pruskie nakazały zbadać i obudować źródła.W 1797r. odkryto ciepłe źródła zwane dziś „Pieniawą Chopina”. W 1802r. zaczęto rozbudowę infrastruktury uzdrowiskowej np. łazienki. Sława Dusznik, czyli Reinertz, stale rosła. Jednym z pierwszych znamienitych gości był Józef Elsner z żoną, nauczyciel F. Chopina i dyrektor „muzyki w Teatrze Narodowym”. W 1826r. gościem miasta był młody pianista. F. Chopin wraz z matką i siostrą. Zamieszkali w pensjonacie, który dziś nazywa się „Nokturn”. Młody Fryderyk cierpiał na gruźlicę, ale ostatnie badania naukowe świadczą o zupełnie innej przyczynie choroby, która doprowadziła muzyka do śmierci. Prawdopodobnie Chopin nie był chory na gruźlicę a na mukowiscydozę. W czasie kuracji wypijal olbrzymie ilości płynów np. mleka koziego, serwatki czy wody, kilka litrów dziennie. W XVIII i XIXw. lekarze zalecali picie serwatki z mleka koziego. Powstawały więc liczne gospodarstwa hodujące kozy stąd też w okolicach Dusznik mamy np. Kozią Halę. Sam Fryderyk w liście do Elsnera pisze tak: ”Świeże powietrze i serwatka, którą pijam skwapliwie , tak mnie postawiły na nogi, że jestem inny niż w Warszawie” . Fryderyk także chodził po górach. Wszedł między innymi na Orlicę (1084m), ale na wejście na niższy Szczeliniec Wielki już mu nie pozwolono (919m). Kolejnym potwierdzonym faktem dotyczącym jego pobytu w mieście są charytatywne koncerty. Wiadomo, że się odbyły, ale nie wiadomo dla kogo. Legenda głosi, że Chopin zakochał się w Czeszce Libuszy, której ojciec zginął tragicznie w wypadku w fabryce pozostawiając inne dzieci. Kroniki Dusznik nie notują takiego wypadku. Natomiast jest informacja o nagłej śmierci sukiennika, który zostawił czworo dzieci, nazywał się Józef Schoor. Od 1946r. odbywają się tu „Festiwale Chopinowskie”, z udziałem najznakomitszych muzyków, dydaktyków prowadzących kursy mistrzowskie i interpretatorów muzyki Chopina. Przejazdem zatrzymał się tu także poeta Zygmunt Krasiński w 1829r. Z Dusznikami była także związana rodzina innego znakomitego muzyka Felixa Mendelssohna-Bartholdiego. Bracia Józef i Natan Mendelssohnowie wybudowali hutę przerabiającą rudę żelaza. Sam twórca „Snu nocy letniej” i najsłynniejszego Marsza Weselnego świata przebywał w Dusznikach w 1823r. dobrze wspominając ten pobyt. Gościem Dusznik był także trzykrotnie twórca języka esperanto dr Ludwik Zamenhof.
Do najciekawszych zabytków Dusznik należy młyn papierniczy z 1605r. mieszący obecnie Muzeum Papiernictwa. Warto wspomnieć, że wytwarzany tu papier był sławny na całym Śląsku, a jego właściciele byli obdarowani przez cesarza pruskiego tytułem szlacheckim oraz tytułem papiernika królewskiego. Można tu się zapoznać z historią papiernictwa oraz ciekawą ekspozycją znaków wodnych, czyli filigranów. Innym zabytkiem jest kościół św. Piotra i Pawła, którego znakiem rozpoznawczym jest ambona w kształcie wieloryba.
Nawiązuje ona do podania pochodzącego z Biblii o ocaleniu proroka Jonasza . Rynku warto zwrócić uwagę na kolumnę wotywną i pręgierz oraz fakt, że Ratusz miejski nie stoi na środku placu a jest wpisany w pierzeję rynkową co jest bardzo rzadkie. Niedaleko Dusznik na „Jamrozowej Polanie” znajduje się ośrodek oferujący doskonałe tereny do uprawiania narciarstwa biegowego. Urozmaiceniem pobytu w Dusznikach może być spacer do schroniska „Pod Muflonem”
Budynek powstał w XIXw. jako część zagrody chłopskiej. Była to ferma mleczna nastawioną na produkcję mleka koziego używanego w Dusznikach. Kiedy zaprzestano stosowania mleka, otwarto tu gospodę sprzedającą wpierw zwierzęta hodowlane w tym też mleko a potem też piwo, aby przyciągnąć gości. Była to gospoda „Stille Liebe, z parkiem i torem saneczkowym.. W 1947r. schronisko otrzymało obecną nazwę. „Pod Muflonem”. W 1959r. wybuchł tu pożar a odbudowa z utrzymaniem charakteru budynku i tylko minimalnymi zmianami trwała 5 lat. Schronisko dysponuje kuchnią i miejscami noclegowymi. Obok schroniska rośnie pomnik przyrody jesion „Bolko”.
To administracyjnie część Dusznik Zdroju i zwykle jest to senna wieś, ale nie w zimie. Do Zieleńca należy dojechać drogą krajową nr 8 od strony Dusznik Zdroju i potem skręcić przy drogowskazie na Zieleniec i Międzylesie (w zimie dojazd do Zieleńca jest możliwy tylko z tego kierunku). W 2005r. odnowiono i poszerzono drogę dojazdową. W bagażniku samochodu powinny znaleźć się łańcuchy śniegowe i łopata. Zieleniec jest największym na Ziemi Kłodzkiej ośrodkiem sportów zimowych z jedynym w Sudetach prawdziwym snowparkiem dla snowboardzistów freeriderów oraz koleją linową. Nie ma tu cennych zabytków architektury, może prócz kościółka św. Anny. Zieleniec jest pełen hoteli i prywatnych pensjonatów, działa tu także schronisko PTTK „Orlica”. Niestety problemem wsi jest chaotyczna zabudowa i brak planu zagospodarowania przestrzennego. W Zieleńcu są szkoły narciarskie, wypożyczalnie i możliwość zakupu i testowania sprzętu. We wsi działa także całodobowa i całoroczna stacja GOPR oraz Centrum Szkoleń Medycznych GOPR.
Kto był tu pierwszym narciarzem? Zapewne był nim Heinrich Rűbartsch właściciel gospody w Zieleńcu, budowniczy wież widokowych na Orlicy i schroniska. Był pierwszym właścicielem nart w Zieleńcu, które otrzymał od księcia Colloredo z Opočna. W rejonie Zieleńca wyznakowano nowe szlaki biegowe, na których odbywał się np. Euroregionalny Bieg Narciarski im. Heinricha Rübartscha. Za czeską granicą znajduje się znana Masarykova chata na Šerlichu dokąd można dostać się przez turystyczne przejście graniczne .
Schronisko „Jagodna” stoi na Przełęczy Spalonej, czyli przewężeniu w grzbiecie Gór Bystrzyckich. Można zatem dojechać tu samochodem. Wraz ze wzrostem popularności Spalonej jako miejsca spacerów i wycieczek rosło także znaczenie schroniska. Budynek trzeba było kilka razy rozbudować. Warto wspomnieć, że w 1942r. w zabawie sylwestrowej w schronisku miał uczestniczyć osobiście Herman Göring i bardzo lubił te rejony. W okolicach Mostowic miał swoją leśniczówkę, do której przyjeżdżał na polowania. Schronisko to zostało wyremontowane, kiedy dzierżawiła go Pani D. Ptasińska. Wielu turystów pamięta jeszcze doskonałą kuchnię i uśmiechniętą Panią Olgę. Okolice schroniska są doskonałym terenem dla narciarzy biegowych, zjazdowych i rowerzystów. Obok schroniska znajduje się wyciąg. Można tu dotrzeć z Bystrzycy Kłodzkiej, Długopola Zdroju czy Dusznik Zdroju. W zimie bezwzględnie należy mieć łańcuchy śnieżne i łopatkę. Trasy zimowej nie polecamy początkującym kierowcom. Do Jagodnej można też dotrzeć tak zwaną Autostradą Sudecką wybudowaną we 1938r z Międzylesia lub od strony Zieleńca.
Krajobraz i przyroda
Rezerwat „Torfowisko pod Zieleńcem”
Rezerwat florystyczny na powierzchni 231,88 ha w gminie Szczytna. Swym charakterem przypomina skandynawską lub syberyjską tajgę.
Jest to rezerwat ścisły utworzony w 1954r.na torfowiskach wysokich Gór Bystrzyckich. Można tu dotrzeć szlakiem zielonym np.Zieleńca lub Polanicy Zdroju (też niebieskim z Dusznik Zdroju do Rozdroża pod Bieścem i dalej zielonym). Rezerwat można zwiedzać idąc po kładkach wzdłuż ścieżki dydaktycznej oznakowanej tablicami.
Dzieli się na dwie części „Topielisko” i „Czarne Bagno”. Są tu liczne oczka wodne i pokłady torfu. Żyją tu rośliny torfowiskowe np.brzoza karłowata, mchy, turzyce, borówka błotna, błoto zwyczajne i barzyna czarna. Świat fauny reprezentują owady i liczne gatunki płazów.