Masyw Śnieżnika

Pawilon wejściowy Jaskini Niedźwiedziej pełni też funkcje wystawiennicze.

Patrząc się na Masyw Śnieżnika z lotu ptaka przypomina on potężną ośmiornicę z głową na szczycie Śnieżnika Kłodzkiego. Masyw Śnieżnika to obok Parku Narodowego Gór Stołowych najczęściej odwiedzany masyw górski Ziemi Kłodzkiej i drugi po Karkonoszach najwyższy masyw w polskich Sudetach. Najczęściej określa się go mianem nie tyle ośmiornicy co bardziej fachowo rozrogu ze zwornikiem na Śnieżniku Kłodzkim, który jest najwyższą górą Ziemi Kłodzkiej. Ze szczytu Śnieżnika Kłodzkiego (1425m) odchodzi pięć ramion. Jest tu także wododział trzech mórz: Bałtyku, Morza Czarnego i Morza Północnego, co uświadamiamy sobie analizując układ rzek biegnących w okolicach Trójmorskiego Wierchu.
Ruch turystyczny koncentruje się głównie w okolicach malutkiego, ale uroczego Międzygórza oraz Kletna, gdzie znajduje się największa atrakcja Masywu Śnieżnika -Jaskinia Niedźwiedzia oraz Podziemna Trasa Turystyczna przy Kopalni Uranu w Kletnie. Cały masyw jest objęty ochroną w kilku rezerwatach należących do Śnieżnickiego Parku Krajobrazowego. W Masywie Śnieżnika istnieją również liczne ścieżki dydaktyczne.

Najważniejsze informacje turystyczne

Masyw Śnieżnika nie jest technicznie trudnym pasmem, ale jego klimat jest dość ostry i stymulujący. Turysta w Masywie Śnieżnika musi być przygotowany na bardzo szybkie zmiany pogody, gęste jak mleko mgły i silne wiatry szczególne w partiach szczytowych. Typową cechą tego terenu są tak zwane wiatry dolinne. Przed wyjazdem zimą należy sprawdzić, którym szlakiem można się dostać np. do schroniska na Hali pod Śnieżnikiem a jest to jedyne górskie schronisko w Masywie Śnieżnika. Zwykle jest to szlak czerwony. W zimie należy bezwzględnie zrezygnować z wielokilometrowych przejść pieszych np. za trasie z Przełęczy Płoszczyna na Śnieżnik, raczej trzymajmy się okolic Międzygórza. Idealnym środkiem transportu są tu narty biegowe, turowe lub telemarkowe. Pokrywa śniegu zalega tu bardzo długo, nawet do maja, szczególnie pod drzewami. W zimie GOPR zamyka szlaki zielony i niebieski z Międzylesia na Halę pod Śnieżnikiem w terminie do odwołania.

Wycieczka w Masyw Śnieżnika

Jedna z najpopularniejszych tras prowadzi z Międzygórza przez objęty ochroną rezerwatową Wodospad Wilczki, Sanktuarium Matki Boskiej Śnieżnej do Ośrodka Turystyki Górskiej Sudetów i Ogród Bajek. Ogród Bajek to wielka atrakcja dla dzieci a wycieczka nie jest specjalnie trudna. Zejście do wodospadu znajduje się obok ‛Hotelu nad Wodospadem” i tu też wiedzie szlak czerwony, którym będziemy podążać do sanktuarium Matki Boskiej Śnieżnej stojącego kilka metrów od szczytu Iglicznej i kalwarii. Do Międzygórza można wrócić szlakiem żółtym. 

Kolejna trasa to umożliwi nam odwiedziny w schronisku na hali pod Śnieżnikiem i wejście na jego szczyt i zejście np. do Kletna, Międzygóza czy Kamienicy. Nie można lekceważyć tu pogody. Przed wyjściem trzeba sprawdzić pogodę i dobrze się przygotować. W okolicach schroniska  na hali pod Śnieżnikiem można zobaczyć tablicę poświęconą Adamowi Siemkowi, który zamarzł wcale nie tak daleko od schroniska. Na halę pod Śnieżnikiem i do schroniska, można z Międzygórza dostać się na kilka sposobów. Najczęściej jest wybierany szlak czerwony, droga dojazdowa (bardzo łatwa lecz dłuższa) oraz dłuższe, ale rzadziej używane szlak niebieski zboczami Smrekowca oraz najdłuższy zielony. Wychodząc na tą trasę wczesną wiosną musimy wiedzieć, że w Międzygórzu śniegu już zwykle nie ma, ale w górach jeszcze jest go bardzo dużo i dlatego te góry nazywały się kiedyś Górami Śnieżnymi. Prędzej czy później nasza wycieczka robi się typowo zimową. Idąc w zimie należy wybrać szlak przetarty i zwykle jest to szlak czerwony. Bezpieczną opcją jest też droga dojazdowa, o ile jest przetarta.  Można też poważnie zastanowić się nad użyciem sprzętu narciarskiego. 

Z Międzygórza godnie z przebiegiem szlaku czerwonego i niebieskiego wychodzimy ul. Śnieżną zgodnie i dochodzimy do węzła szlaków znajdującego się za ostatnią chatą Międzygórza. Ulica przemienia się w szeroką drogę leśną i to właśnie ona dalej biegnie do schroniska na Śnieżniku. Niebieski szlak przez Smrekowiec odbija ostro do góry po lewej stronie. Jeśli nie chcemy korzystać z niego, idziemy dalej wzdłuż Wilczki do kolejnego rozwidlenia szlaków. Tym razem na prawo odbija szlak czerwony i dalej pnie się przez Średniak aż do schroniska na hali pod Śnieżnikiem. Do schroniska nas doprowadza dość strome podejście. Ze schroniska na szczyt Śnieżnika wiedzie np. szlak zielony i zwykle dojście na szczyt zajmuje ok. 40 min. 

Często turyści wybierają się na Śnieżnik po wizycie w Jaskini Niedźwiedziej.  Wtedy z Kletna (albo nawet ze Stronia Śląskiego) pochodzimy do jaskini szlakiem żółtym lub drogą dojazdową.  

Uwaga! Szlak żółty odbija w lewo na most na Kleśnicy, wchodzi do lasu i pnąc się lekko pod górę wyprowadza przy pawilonie wejściowym do jaskini.

Zwiedzanie jaskini zajmuje ok. 45 min.

Odległość pomiędzy Jaskinią a schroniskiem to ok. 2,5 km i należy przeznaczyć na ten odcinek ok. 1.40  godz. zaś odległości pomiędzy schroniskiem a szczytem Śnieżnika (wieża widokowa) wynosi ok. 1,5 km i czas przejścia to ok. 40-45 min. Przypominamy o sprawdzeniu prognozy pogody posługując się danymi lokalnymi a nie prognozą dziennika telewizyjnego.

Uwaga!  Wjazd  prywatnym samochodem pod Jaskinię Niedźwiedzią bez odpowiedniej przepustki  może skończyć się zapłaceniem mandatu w wysokości ok. 1500 zł i punktami karnymi. Wbrew pozorom Policja i Straż Leśna często kontrolują i odwiedzają rejony pawilonu pod jaskinią. Uprzedzamy też, że drogą tą przemieszcza się obsługa jaskini, zaopatrzenie schroniska a także GOPR stąd na tej drodze można spotkać oznakowane samochody a w zimie nawet pług.

Po zwiedzeniu jaskini wracamy na szlak żółty (uwaga na znaki i tablice) i idziemy pod górę mijając rozwidlenie szlaków na Przełęczy Śnieżnickiej (tu dochodzą z prawej strony kolejno: szlak czerwony a następnie zielony i niebieski) i dochodzimy dalej do schroniska gdzie można się napić i coś zjeść. Dalej na szczyt Śnieżnika można iść szlakiem zielonym i zajmuje to ok. 40-45 min.

Po wejściu na Śnieżnik możemy wrócić do Kletna. Inna opcja zejścia to szlak niebieski i zejście do wioski Kamienica (7 km), albo do Międzygórza (szlakiem czerwonym – 6 km; niebieskim ok. 8 km; zielonym – ok. 9 km). Są to długie całodniowe wycieczki wymagające dobrej pogody i wytrzymałości fizycznej.

Inne możliwości do wycieczka na Czarną Górę i na Przełęcz Puchaczówka.

Miejsca opisane

Krajobraz i przyroda Masywu Śnieżnika

Śnieżnicki Park Krajobrazowy

Park istnieje od 1981r. Obejmuje teren 28.000 ha a otulina 14900 ha. Jest rozciągnięty na trzy wschodnio sudeckie pasma: Góry Bialskie, Góry Złote i Masyw Śnieżnika i częściowo pasmo Krowiarek. Największym atutem parku jest różnorodność form krajobrazu od malowniczych szerokich dolin, jarów i kotlin aż po subalpejski wygląd Śnieżnika Kłodzkiego. Ochroną objęto także skałki, których najwięcej jest w Górach Złotych szczególnie w okolicach Lądka Zdroju. Wielkim walorem Parku jest także jego klimat. Przechodzi tu granica prowincji geobotanicznych i zoologicznych, tak więc można spotkać tu gatunki typowo sudeckie, śródziemnomorskie, alpejskie, karpackie, arktyczne i subarktyczne oraz endemity. Fauna parku jest bardzo bogata a najcenniejsza z nich jest reliktowa fauna żyjąca w jaskiniach. W wodach parku żyją ryby takie jak głowacze czy pstrągi potokowe. Występuje tu też stado kozic, muflonów i dzików. Jakiś czas temu zaobserwowano tu nawet niedźwiedzia brunatnego. Wielkim przeżyciem dla turysty może być wędrowanie po lasach w okresie rykowiska jeleni wtedy to roznoszą się daleko ich głosy. Na terenie parku znajdują się źródła wód radoczynnych, fluorkowych termalnych o temperaturze ponad czterdziestu stopni szczególnie w okolicach Lądka Zdroju.
Podobnie jak w innych partiach Sudetów, lasy tego parku zostały także przekształcone i różnią się znacznie od mieszanej sudeckiej puszczy i przeszły podobną gehennę jak lasy Gór Izerskich czy Karkonoszy w czasie klęski ekologicznej. W Śnieżnickim Parku Krajobrazowym znajduje się pięć rezerwatów przyrody. Są to:

„Jaskinia Niedźwiedzia”,Wodospad Wilczki w Międzygórzu oraz kopuła Śnieżnika. Kolejne dwa to rezerwaty w Górach Bialskich: „Nowa Morawa” i „Puszcza Śnieżnej Białki”. Rezerwat „Nowa Morawa” chroni naturalne i jeszcze nie zniszczone stanowiska prawdziwego i już niestety rzadkiego świerka sudeckiego. Rezerwat „Puszcza Śnieżnej Białki” chroni zachowane w stanie naturalnym fragmenty lasu o typie puszczańskim a w tym piękne i stare jawory.

Warto wiedzieć, warto znać...

Królewna Marianna Orańska (1810-1883)

Marianne, Princess van Nassau-Oranje, córka króla niderlandzkiego Wilhelma I i królowej Fryderyki Ludwiki Wilhelminy von Hohenzollern, która posiadała duże majątki w Prusach i na Śląsku w okolicach dzisiejszego Kamieńca Ząbkowickiego, Barda Śląskiego i Stronia Śląskiego. W 1830r. w Hadze, Marianna wyszła za mąż za pruskiego królewicza Albrechta Hohenzollerna, swojego kuzyna, z którym jednak małżeństwo się nie udało z powodu licznych niewierności męża i tego, że opuszczona i samotnia Marianna sama wdała się w romans i zaszła w ciążę. Ojcem jej nieślubnego dziecka został jej rodak, koniuszy, Johannes van Rossum który stał się miłością jej życia wiernym aż do śmierci. To było powodem skandalicznego rozwodu w 1849r. i zerwania stosunków pomiędzy domem Orańskim a Hohenzollernami. Mariannie nakazano opuścić Berlin, musiała także zostawić dzieci ze związku z Albrechtem. Rozwód zapewnił jej także wolność i pieniądze, które umiała pomnażać i dzielić się nimi hojnie. Swoje nieślubne, ale jak potem się okaże najbardziej kochane dziecko urodziła we Włoszech i podróżowała pod przybranym nazwiskiem hrabiny von Seitenberg (niemiecka nazwa Stronia Śląskiego). Już w 1848r. Marianna zaczęła kupować liczne ziemie, wsie, lasy w okolicach Stronia Śląskiego i na południu Ziemi Kłodzkiej. Zaczęła także bardzo poważne inwestycje jak np. budowa drogi z Ząbkowic Śląskich przez Kamieniec Ząbkowicki, Złoty Stok, Lądek Zdrój, Stronie Śląskie, Bolesławów, Nową Morawę na Przełęcz Płoszczyna, gdzie była granica prusko-austriacka. Po rozwodzie, jako persona non grata, dostała zakaz przebywania w Prusach na dłużej niż dobę. Przy wjeździe i wyjeździe musiała meldować się na policji. Marianna jednak i na to znalazła sposób. Po austriackiej stronie granicy (obecnie Czechy), kupiła malutki majątek Bílá Voda, gdzie mieszkała. Wystarczyło przejechać kilka kilometrów, aby znaleźć się majątku w Kamieńcu Ząbkowickim gdzie budowała swój pałac. Wprowadziła także planowaną gospodarkę leśną i budowała leśniczówki. Sfinansowała budowę huty szkła kryształowego w Stroniu Śląskim, która nazywała się Oranienhütte ( potem Violetta od pseudonimu artystycznego Violetty Villas). Do budowy swojego słynnego pałacu w Kamieńcu Ząbkowickim, potrzebowała marmuru, tak więc po odpowiednich badaniach, na górze Krzyżnik także niedaleko Stronia Śląskiego uruchomiła kamieniołomy marmuru. Noszą one nazwy biała, różowa i zielona Marianna. 

Marianna zapisała się w życiu ludności jako bardzo dobra gospodyni wrażliwa na krzywdę ludzką, która doglądała poddanych i zwalniała z podatków. Zakładała kasy wdowie, kościoły protestanckie i budowała zakłady opiekuńcze. Dbała też o kościoły katolickie np. kościół w Bardzie Śląskim. Kiedy w 1848r. wybuchła Wiosna Ludów w jej majątkach, w porównaniu z innymi, właściwie nic tragicznego się nie wydarzyło. Marianna zorganizowała prace interwencyjne oraz zakupiła żywność. Organizowała szkoły na chłopskich dzieci i sprowadzała nauczycieli a młodym, zdolnym artystom fundowała zagraniczne szkoły. Pamięć Marianny trwała na Śląsku jeszcze bardzo długo ale po II wojnie światowej praktycznie zanikła. Widać ją było tylko w nazewnictwie: Droga Marianny, Mariańskie Skały, Źródło Marianny i wiele innych. 

Dopiero w latach osiemdziesiątych znany dolnośląski przewodnik i regionalista prof. Krzysztof Mazurski zajął się przywróceniem jej pamięci. Zaowocowało to powstaniem książki „Miłość i dramaty Królewny Marianny”. Dzięki jego działaniom, 18.06.2000r. w Międzygórzu odsłonięto tablicę pamiątkową w obecności burmistrza miasta i gminy Bystrzyca Kłodzka śp. M. Kamińskiego, przedstawicielki Ambasady Niderlandów i licznego grona przewodników sudeckich. Tego samego dnia odsłonięto drugą tablicę w schronisku na Śnieżniku a ufundował ją znany wszystkim miłośnikom Masywu Śnieżnika, niezapomniany kierownik schroniska śp. Zbigniew Fastnacht.

Po Dolnym Śląsku wiedzie Szlak Marianny Orańskiej a rok 2023 został ogłoszony w Stroniu Śląskim rokiem Marianny Orańskiej. 

Zbigniew Fastnacht (1942-2001)

Czyli, niezapomniany „Biba”. Geograf, przewodnik wrocławski, terenowy po Dolnym Śląsku i górski sudecki. Był także członkiem komisji egzaminacyjnej dla przewodników i prezesem Koła Przewodników Terenowych i Sudeckich przy Wrocławskim Oddziale PTTK. Człowiek dusza, wspaniały gawędziarz, jeden z najlepszych sudeckich przewodników. Od 1983r. samodzielnie kierował śnieżnickim schroniskiem, które stało się jego domem. Rozpoczął prowadzenie inwestycji w schronisku i wielkich remontów. Żył całym sobą i mimo problemów z sercem nie nauczył się znaczenia słowa „odpoczynek”. Zawsze pomagał, służył turystom i ludziom, którzy prosili o pracę. Swoją „budę” opuścił dokładnie 15 maja 2001r i następnego dnia w szpitalu w Bystrzycy Kłodzkiej zmarł.

Fiołek sudecki

Hala pod Śnieżnikiem - rośnie tu fiołek sudecki i jest gatunkiem wysokogórskim. Występuje w Masywie Śnieżnika, Górach Bialskich i Karkonoszach. Do rozsiewania fiołka przyczyniają się mrówki.
Hala pod Śnieżnikiem - rośnie tu fiołek sudecki i jest gatunkiem wysokogórskim. Występuje w Masywie Śnieżnika, Górach Bialskich i Karkonoszach. Do rozsiewania fiołka przyczyniają się mrówki.

Wieża widokowa na Śnieżniku

Międzygóze

Zabytkowy drewniany kościółek św. Józefa w Międzygórzu
Zabytkowy drewniany kościółek św. Józefa w Międzygórzu
Charakterystyczna zabudowa Międzygórza, domy z charakterystycznymi balkonami okalającymi budynek
Charakterystyczna zabudowa Międzygórza, domy z charakterystycznymi balkonami okalającymi budynek

Ogród Bajek

Domek Ducha Gór w Ogrodzie Bajek w Międzygórzu
Miniaturowa kopia nieistniejącej już na szczycie Śnieżnika wieży widokowej
Miniaturowa kopia nieistniejącej już na szczycie Śnieżnika wieży widokowej

Nieczynna Kopalnia Uranu w Kletnie

Kletno; Nieczynna Kopalnia Uranu. Wózek górniczy z oryginalnym pojemnikiem na uran
Wózek górniczy z oryginalnym pojemnikiem na uran
Złoże fluorytu
Złoże fluorytu

Stara Morawa

Zalew w Starej Morawie
Wapiennik Łaskawy Kamień - galeria sztuki